Φωτορεπορτάζ της Kefalonias.gr στον Αίνο…
Μιά ευχάριστη έκπληξη μας περίμενε στο περιβαλλοντικό κτήριο στον
Αίνο. Ανακαινίσεις, βελτιώσεις και αλλαγή σε παντζούρια και πόρτες
άλλαξαν αισθητά την εικόνα του, τότε παραμελημένου, κτηρίου.
Oι εργασίες είχαν ξεκινήσει αρχές του 2013.
Και μάλιστα αυτήν την φορά τοποθετήθηκε και μπάρα απαγόρευσης στον δρόμο για την διέλευση των ΙΧ.
Ελπίζουμε αυτόν τον χρόνο να πραγματοποιηθούν εκδρομές από τον Φορέα Διαχείρισης Αίνου, και όχι μόνο, και να συνδυαστούν με εκδηλώσεις και στον ανανεωμένο χώρο.
Δεν είναι άλλωστε όνειρο όλων των Κεφαλλονιτών και των επισκεπτων στο νησί μας, να λειτουργεί κάθε Σαββατοκύριακο; Πόσες φορές το έχουμε σκεφτεί τι όμορφα που θα ήταν. Χειμώνα και καλοκαίρι με την βόλτα μας στο Μεγάλο Βουνό να μπορούσαμε να χαρούμε και ένα ζεστό καφεδάκι ή μιά λαχταριστή σοκολάτα…
Το οδικό δίκτυο του Όρους Ρούδι απαρτίζεται από τους εξής δρόμους:
1. Από ένα δρόμο με χωμάτινο κατάστρωμα μήκους 10,2 km ο οποίος διασχίζει το τμήμα αυτό του Δρυμού και έχει αφετηρία τον επαρχιακό δρόμο Αργοστολίου – Σάμης και τέρμα τη θέση “Άγιο Ελευθέριο”.
2. Δρόμο με χωμάτινο κατάστρωμα μήκους 9,4 km ο οποίος διασχίζει το βόρειο τμήμα του Ρουδίου και έχει αφετηρία τον εθνικό δρόμο Αργοστολίου – Σάμης και τη θέση “Αγραπιδιές”, διέρχεται από τη θέση “Γρούσπα” και καταλήγει στη θέση “Τσάκου – Στέρνα” στον Εθνικό Δρυμό.
Το οδικό δίκτυο του Όρους Αίνος (Μεγάλο Βουνό) απαρτίζεται από τους εξής δρόμους:
1. Το δρόμο σύνδεσης του Δρυμού που έχει αφετηρία το σημείο στη θέση “Αλωνάκι” της επαρχιακής οδού Αργοστολίου – Σάμης και ο οποίος ανέρχεται επί των Ν-ΝΔ πλαγιών του Όρους Ρούδι, διέρχεται από τον αυχένα του Αγίου Ελευθερίου και στην συνέχεια πλησίον των εγκαταστάσεων του Κεφαλληνιακού Ιδρύματος Ερευνών “ΕΥΔΟΞΟΣ” και καταλήγει στην είσοδο του Δρυμού. Ο δρόμος αυτός έχει μήκος 6,8 km και είναι ασφαλτοστρωμένος.
2. Από το δρόμο “Έζα” (Είσοδος του Δρυμού) – “Χιονίστρα”. Ο δρόμος αυτός ξεκινάει από το τέλος του δρόμου σύνδεσης (είσοδος Δρυμού), ανέρχεται με ελιγμούς μέχρι την κορυφή “Βούνος” και στην συνέχεια επί των Β-ΒΑ πλαγιών καταλήγει στην κορυφή “Χιονίστρα”. Έχει μήκος 6,5 km και κατασκευάστηκε για να εξυπηρετήσει τις εγκαταστάσεις αναμετάδοσης τηλεοπτικών προγραμμάτων και κεραιών κινητής τηλεφωνίας, που βρίσκονται στην κορυφή “Χιονίστρα”. Το κατάστρωμα του είναι ασφαλτικό.
3. Από το δασικό δρόμο “Χιονίστρα” – “Διασταύρωση Αργινίων”. Ο δρόμος αυτός έχει μήκος 5,5 km και συνδέει τη θέση “Χιονίστρα” (προηγούμενο δρόμο) με τον ομοίως δασικό δρόμο “Χωριό Αργίνια” – “Μουρτζιές” (Φτέρη), έχει δε χωμάτινο κατάστρωμα.
4. Από το δασικό δρόμο “Μουρτζιές” (Φτέρη) – “Χωριό Αργίνια”. Ο δρόμος αυτός έχει μήκος 6,5 km και έχει χωμάτινο κατάστρωμα.
5. Από το δασικό δρόμο “Κόντρα Αλώνια” – “Μουρτζιές” (Φτέρη). Έχει μήκος 11,2 km και ξεκινάει από το δρόμο “Διγαλέτο” – “Άγιο Ελευθέριο” και σε σημείο 6 km από το χωριό “Διγαλέτο” (Κόντρα Αλώνια). Από τη θέση “Λεύκα” μέχρι και του τέρματός του, ακολουθεί τις παρυφές του δάσους παράλληλα με την περίφραξη επί των Β-ΒΑ πλαγιών του Αίνου. Το κατάστρωμά του είναι χωμάτινο και έχουν κατασκευαστεί και τεχνικά έργα.
6. Δασικό δρόμος “Ζωοδόχος Πηγή” (Ξενόπουλο) – “Ρέμα Μελανίτσα”, μήκους 5,2 km. Ο οποίος συνδέεται με το δασικό δρόμο “Κοντρα Αλώνια” -”Μουρτζιές” στη θέση “Μελανίτσα”. Το κατάστρωμα είναι χωμάτινο.
7. Από το δασικό δρόμο “Ζωοδόχο Πηγή” (Αργινίων) – “Χαλεπίδι” περιφερειακά του Δρυμού, στο νότιο τμήμα μήκους 7,4 km με χωμάτινο κατάστρωμα.
8. Από το δασικό δρόμο “Χαλεπίδι” – “Ύψωμα Αριάς” μήκους 3,3 km, ο οποίος βρίσκεται στα νότια του Δρυμού με χωμάτινο κατάστρωμα και οδηγεί σε αδιέξοδο.
9. Από το δασικό δρόμο “Κόκκινος βράχος” – “Χαλεπίδι”, μήκους 2,8 km, ο οποίος βρίσκεται στα νότια του Δρυμού και συνδέει τους δασικούς δρόμους “Ζωοδόχος Πηγή” (Αργινίων) – “Χαλεπίδι” και “Φαγιά” – “Ατσουπάδες”.
10. Από το δασικό δρόμο “Φαγιά” – “Ατσουπάδες” μήκους 8,4 km ο οποίος συνδέει το δασικό δρόμο “Χαλεπίδι” – “Κόκκινος βράχος” με τον κοινοτικό δρόμο “Επανοχώρι” – “Φαγιά” – “Βλαχάτα” με χωμάτινο κατάστρωμα.
11. Από το κοινοτικό δρόμο “Επανοχώρι” – “Φαγιά” – “Βλαχάτα”, μήκους 7,0 km ο οποίος συνδέεται με το δρόμο “Ατσουπάδες” – “Φαγιά” με χωμάτινο κατάστρωμα.
12. Από το κοινοτικό δρόμο “Αλωνάκι” – “Επανοχωρίου” μήκους 4,6 km που συνδέεται με το δρόμο “Επανοχώρι” – “Φαγιά” – “Βλαχάτα” με χωμάτινο κατάστρωμα.
13. Από το κοινοτικό δρόμο “Διγαλέτο” – “Άγιος Ελευθέριος”. Ο δρόμος αυτός έχει μήκος 7,0 km με αφετηρία τον οικισμό του Διγαλέτου και τέρμα τον αυχένα Αγ. Ελευθερίου, με ασφάλτινο οδόστρωμα.
14. Από τον αγροτοδασικό δρόμο “Ζωοδόχο Πηγή” (Ξενόπουλο) – “Καπανδρίτι” μήκους 2,3 km με αφετηρία τον κοινοτικό δρόμο “Ξενόπουλο” -”Καπανδρίτι” και τέρμα τη θέση “Ζωοδόχο Πηγή”, όπου και συνδέεται με το δασικό δρόμο “Ζωοδοχος Πηγή” – “Ξενόπουλο” – “Ρέμα Μελανίτσας” με ασφάλτινο οδόστρωμα.
Το συνολικό μήκος του οδικού δικτύου του Εθνικού Δρυμού, σύμφωνα με τα παραπάνω είναι: 104 km. Το ασφαλτοστρωμένο τμήμα του οδικού δικτύου είναι σε άριστή κατάσταση. Αντίθετα, για την οδήγηση στους χωματόδρομους συνίσταται η χρήση ειδικών οχημάτων τύπου 4×4. Για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την κατάσταση του δικτύου, οι επισκέπτες μπορούν να απευθύνονται στο προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης που βρίσκεται καθημερινά στο Δρυμό.
Στη συνέχεια παρατίθεται χάρτης με το οδικό δίκτυο του Εθνικού Δρυμού πάνω στον οποίο με αρίθμηση (μπλέ χρώμα) απεικονίζονται όλοι οι παραπάνω δασικοί δρόμοι του Εθνικού Δρυμού:
Oι εργασίες είχαν ξεκινήσει αρχές του 2013.
Και μάλιστα αυτήν την φορά τοποθετήθηκε και μπάρα απαγόρευσης στον δρόμο για την διέλευση των ΙΧ.
Ελπίζουμε αυτόν τον χρόνο να πραγματοποιηθούν εκδρομές από τον Φορέα Διαχείρισης Αίνου, και όχι μόνο, και να συνδυαστούν με εκδηλώσεις και στον ανανεωμένο χώρο.
Δεν είναι άλλωστε όνειρο όλων των Κεφαλλονιτών και των επισκεπτων στο νησί μας, να λειτουργεί κάθε Σαββατοκύριακο; Πόσες φορές το έχουμε σκεφτεί τι όμορφα που θα ήταν. Χειμώνα και καλοκαίρι με την βόλτα μας στο Μεγάλο Βουνό να μπορούσαμε να χαρούμε και ένα ζεστό καφεδάκι ή μιά λαχταριστή σοκολάτα…
Ακολουθούν λίγες γραμμές για τον Αίνο, έτσι όπως τα περιγράφει ο ιστότοπος του Φορέα του Αίνου
Θέλοντας να τονίσουμε την Ιστορικότητα της περιοχής του Εθνικού Δρυμού Αίνου, μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής: Η φήμη του Αίνου και η σημασία του για την Κεφαλονιά δεν έγκειται μόνο στο ότι έχει ανακηρυχθεί Εθνικός Δρυμός εξ’ αιτίας του Δάσους της κεφαλληνιακής Ελάτης και ως εκ τούτου είναι προφανής η ανάγκη προστασίας και αναδείξεώς του. Είναι κυρίως γιατί ο Αίνος είναι συνυφασμένος με την μακραίωνη ιστορία του νησιού.
Και παραπέμποντας στο βιβλίο της κ. Ν. ΚΑΤΣΟΥΝΗ (1998) με τίτλο “Αφιέρωμα στον Εθνικό Δρυμό του Αίνου”, σταχυολογήσαμε μερικές χαρακτηριστικές γραμμές:
- «…Ενώ η ομηρική γεωγραφία για την Κεφαλονιά και την Ιθάκη είναι συγκεχυμένη, οι αναφορές για τον Αίνο είναι κατηγορηματικές και σαφείς. Το γεγονός αυτό και μόνο αποδεικνύει τη σπουδαιότητα του. Θα λέγαμε ότι η παρουσία του βουνού “στοιχειώνει” στην κυριολεξία την τύχη του νησιού και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάζει τη ζωή των κατοίκων του μέσα στους αιώνες. Οι αρχαίοι συγγραφείς παραδίνουν σε μας τον Αίνο σαν βουνό ιστορικό και ιερό, περιβλημένο με την αίγλη του μυστηρίου και της Θεότητας. Ο συσχετισμός του με διάφορους μύθους, θρησκευτικά ή ιστορικά γεγονότα και ο ρόλος του στην οικονομική και πολιτική εξέλιξη του νησιού τον τοποθετούν σαν το κεντρικό σημείο αναφοράς όλης της ιστορίας της Κεφαλονιάς από τα μυθικά χρόνια μέχρι σήμερα».
- Και παρακάτω… “Οι ιστορικές περιπέτειες της Κεφαλονιάς μέσα στους αιώνες έχουν αφήσει τα χνάρια τους στον Αίνο. Ήταν ο κεντρικός ιστός, πάνω και γύρω από τον οποίο η Ιστορία ύφανε τα γεγονότα…Η Ιστορία της Κεφαλονιάς είναι δεμένη με το βουνό της. Δε θα αποτελούσε καθόλου υπερβολή το συμπέρασμα ότι ο Αίνος έγραψε την εποποιία της Κεφαλονιάς μέσα στους Αιώνες!”.
Εξάλλου, στην έκδοση του ΥΠΕΧΩΔΕ “Αίνος, Προστασία και Ανάδειξη του Εθνικού Δρυμού” (2001) ο Η. ΜΠΕΡΙΑΤΟΣ σημειώνει στα προλεγόμενά του: “O Αίνος δεν είναι μόνο το μεγάλο βουνό της Κεφαλονιάς, είναι κι ένα σύμβολο κι ένας μύθος. Είναι ακόμη ένας τόπος διπλά ιερός: χώρος αρχαίας λατρείας, αλλά και μεγαλοπρεπής ναός της φύσης. Είναι το μοναδικό νησιωτικό βουνό της Ελλάδας με δάσος από έλατα. Νησί, βουνό, ελατόδασος, τρία στοιχεία απόλυτα συνυφασμένα μεταξύ τους στη γεωλογική και ιστορική πορεία του. Αυτή ακριβώς η μοναδικότητα της φυσιογνωμίας του Αίνου δικαιολογεί και εξηγεί το ενδιαφέρον και τη φροντίδα όλων όσων ευαισθητοποιούνται για το μέλλον του Μεγάλου Βουνού και της νησιωτικής φύσης γενικότερα”.
Στα μικρά αυτά αποσπάσματα συνοψίζονται οι ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ λόγοι για τους οποίους ο Αίνος έγινε ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ
Ο Αίνος, στα αρχαία χρόνια, οριοθετούσε φυσικά τις τρεις από τις τέσσερις αρχαίες αυτόνομες πολιτείες της Κεφαλονιάς. Η δυτική πλευρά του υψωνόταν πάνω από την Κράνη, ενώ στο βορινό μέρος του ξεδιπλώνονταν τα τείχη της Σάμης, νοτιοανατολικά η κοιλάδα του Αράκλη μαζί με τη γύρω ορεινή περιοχή αποτελούσαν την πολιτεία των Πρόννων. Τα καταπράσινα πυκνά δάση σκέπαζαν όλο το βουνό και απλώνονταν μέχρι κάτω χαμηλά. Αποτελούσαν δε πηγή πλούτου για το νησί. Απόδειξη το νόμισμα της πόλης των Πρόννων που απεικόνιζε από τη μια μεριά κώνο ελάτου, ενώ στην άλλη κυριαρχούσε η μορφή του Αινήσιου Δία, που το όνομά του το πήρε από το δασοσκεπές βουνό. Οι Ενετοί κατακτητές της νήσου ονόμαζαν τον Αίνο, επίσης “Monte Nero”, δηλαδή Μαυροβούνι, αλλά και Ελατοβούνι.
Από τα αρχαία χρόνια ήταν γνωστές οι ιδιαιτερότητες του κεφαλλονίτικου Έλατου, το οποίο είναι σκληρό και έχει μεγάλη αντοχή γι’ αυτό και εχρησιμοποιείτο στην ναυπηγική. Οι Βενετοί χρησιμοποιούσαν τη ξυλεία, όχι μόνο για να καλύπτουν τις ανάγκες τους στο νησί, αλλά έκαναν εξαγωγή μεγάλων ποσοτήτων Ελάτης. Εκτιμώντας δε τα οφέλη του δάσους προσπάθησαν να το διαφυλάξουν και θέσπισαν νόμους απαγορεύοντας την άτακτη υλοτομία και την βόσκηση και τοποθέτησαν δύναμη φρούρησης, ιδρύοντας αποικία 200 υλοτόμων και ξυλουργών, στα Βαλσαμάτα, πιθανόν τα πρώτα χρόνια της ενετικής κατοχής, γνωστών ως “μαραγκώνοι” για να καλύπτουν τις ανάγκες του στόλου και των φρουρίων.
Τo Ελατοδάσος τότε είχε 14 km μήκος και 5 km πλάτος, το 1590, η πρώτη μεγάλη πυρκαγιά, αφανίζει τα 2/3 του και από τις αλλεπάλληλες φωτιές που ακολούθησαν το 1730, 1760 μέχρι και το 1793 που η πύρινη κόλαση κατέτρεψε το μισό του υπολειπόμενου δάσους. Λαμβάνονται νέα μέτρα προστασίας. Μισό μίλι έξω από καθορισμένα πια όρια απαγορεύτηκε κάθε καλλιέργεια και βοσκή. Όμως τα όρια εξαφανίστηκαν. Καλλιεργείται εντατικά το νοτιότερο μέρος του δάσους και ιδρύεται το μοναστήρι της Πηγής που γίνεται καταφύγιο ατόμων που εκμεταλλεύονται το Ελατοδάσος. Kατά τους χρόνους της Αγγλοκρατίας, τα δάση του Αίνου αποτελούσαν μέρος της δημόσιας περιουσίας της νήσου Κεφαλληνίας, η οποία τελούσε υπό άμεση διοίκηση και διαχείριση της τοπικής Κυβέρνησης. Η χαλαρή διοίκηση και προστασία της περιουσίας είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή των δασών αυτών από τις πυρκαγιές, τις λαθροϋλοτομίες, τις εκχερσώσεις και την αιγοβοσκή.
Κάτω από τον κίνδυνο εξαφανισμού των δασών, η τοπική κυβέρνηση συνέταξε και ψήφισε το έτος 1830 κανονισμό δασών, με τον οποίο λαμβανόταν αυστηρά μέτρα προστασίας και οροσήμανσης. Επειδή, όμως ο κανονισμός αυτός δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, η τοπική κυβέρνηση συνέταξε και ψήφισε το έτος 1862 αυστηρότερο κανονισμό, που ονομάσθηκε “Αγρονομικός” και με τον οποίο ελύνοντο καλύτερα τα θέματα ιδιοκτησίας και δινόταν μεγαλύτερη προστασία στα δάση αυτά.
Με το νόμο ΨΙ/1878 η διοίκηση και διαχείριση των δασών περιήλθε στο, συσταθέν με τον ίδιο Νόμο, Αδελφάτο Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Κεφαλληνίας. Επιπλέον η διαχείριση των δασών του Αίνου καθορίστηκε αργότερα λεπτομερέστερα με νέο νόμο.
Το προαναφερθέν Αδελφάτον διαχειρίσθηκε ως ιδιόκτητα τα δάση του Αίνου μέχρι το έτος 1939. Μετά δια του Α.Ν. 1791/1939 ανατέθηκε η εκμετάλλευση (διαχείριση και διοίκηση) αυτών, στο όνομα του δασοκτήμονος (Αδελφάτου), στο Ταμείο Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Δασών, με αρμόδιο τον Δασάρχη Κεφαλληνίας με έδρα το Αργοστόλι.
Μετά από τη δημοσίευση του Α.Ν. 1791/1939 επακολούθησε ως γνωστό η 10ετης περίοδος του εμφυλίου πολέμου, με όλες τις γνωστές δυσμενής συνέπειες στην προστασία και διαφύλαξη του Αίνου. Τέλος το 1968, ο Εθνικός Δρυμός αγοράσθηκε από το Αδελφάτο των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Κεφαλληνίας, από το Ελληνικό Δημόσιο αντί του τιμήματος των 3.500.000 δρχ.
Έκτοτε και δια του Β.Δ. 776/19.11.1962 ολόκληρο το δάσος του Αίνου χαρακτηρίζεται ως Εθνικός Δρυμός και διέπεται από θεσμικό καθεστώς που καθορίζεται υπό των Α.Ν. 856/1937 και Ν.Δ. 996/1971.
Το πιο πρόσφατο διαχειριστικό σχέδιο του Δρυμού υλοποιήθηκε το έτος 1996 από τους δασολόγους Βασίλειο Μιχαλέ και Ελένη Γαρτσώνη με τίτλο: «Γενικό διαχειριστικό σχέδιο Εθνικού Δρυμού Αίνου (Master Plan)» με Διευθυντή Δασών το κ. Ανδρέα Παπασαλούρο. Στο διαχειριστικό αυτό σχέδιο αναφέρονται τα εξής: «Με την έκδοση του Β.Δ. 776/62 ολόκληρο το σύμπλεγμα των δασών του Αίνου χαρακτηρίστηκε ως Εθνικός Δρυμός και καθορίστηκαν τα όρια του πυρήνα. Στην τότε οριοθέτηση δεν συμπεριλήφθηκε τμήμα του όρους Ρουδίου, στα νότια αυτού, που περιλαμβάνει δασοσκεπή έκταση από ελάτη, έκτασης 315 στρ.». Στο διαχειριστικό σχέδιο προτάθηκε λοιπόν η επέκταση του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού από 28.620 στρ. σε 28.935 στρ. Επίσης στο σχέδιο καθορίστηκε σαν περιφερειακή ζώνη του Δρυμού οι επαρχίες Κραναίας και Σάμης έκτασης 47.230 στρ. Μετά τον καθορισμό των νέων ορίων του πυρήνα και της περιφερειακής ζώνης η έκταση και των δύο ανέρχεται σε 76.165 στρ. Η επέκταση του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού δεν έχει ακόμη θεσπιστεί νομικά. Δεν έχει, επίσης, μέχρι σήμερα υπογραφή καμία ΚΥΑ ή Π.Δ. για τον Εθνικό Δρυμό Αίνου.
Με τον Νόμο 3044/2002 (ΦΕΚ 197/27.8.2002) ιδρύονται οι 25 πρώτοι ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ. Το 2003 (ΦΕΚ 126/7.2.2003) ορίζεται το πρώτο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου. – Λειτούργησε μόνο μέχρι τον Μάρτιο του 2004. Μερικά από τα μέλη του τότε Δ.Σ. ευρίσκονται σε αυτό ακόμη και σήμερα, όπως η κ. Κατσούνη, η κ. Λάγιου και η πρόεδρος του Φορέα Ομοτ. καθηγήτρια κ. Καμάρη, αλλά και ο κ. Κουρής και ο κ. Ματιάτος. Το 2006 (ΦΕΚ 775Β/28.6.2006) ορίζεται το δεύτερο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, στο οποίο ορίζεται Πρόεδρος η κ. Καμάρη. Το 2009 (ΦΕΚ 538/29.12.2009) ορίζεται το τρίτο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, το οποίο με 3 μικρές τροποποιήσεις (κυρίως λόγω Καλλικράτη) ισχύει έως και σήμερα.
Εντός και περιμετρικά του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου
υπάρχει πυκνό δίκτυο δασικών δρόμων χωμάτινων και ασφαλτοστρωμένων, το
οποίο περιγράφεται συνοπτικά παρακάτω:Θέλοντας να τονίσουμε την Ιστορικότητα της περιοχής του Εθνικού Δρυμού Αίνου, μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής: Η φήμη του Αίνου και η σημασία του για την Κεφαλονιά δεν έγκειται μόνο στο ότι έχει ανακηρυχθεί Εθνικός Δρυμός εξ’ αιτίας του Δάσους της κεφαλληνιακής Ελάτης και ως εκ τούτου είναι προφανής η ανάγκη προστασίας και αναδείξεώς του. Είναι κυρίως γιατί ο Αίνος είναι συνυφασμένος με την μακραίωνη ιστορία του νησιού.
Και παραπέμποντας στο βιβλίο της κ. Ν. ΚΑΤΣΟΥΝΗ (1998) με τίτλο “Αφιέρωμα στον Εθνικό Δρυμό του Αίνου”, σταχυολογήσαμε μερικές χαρακτηριστικές γραμμές:
- «…Ενώ η ομηρική γεωγραφία για την Κεφαλονιά και την Ιθάκη είναι συγκεχυμένη, οι αναφορές για τον Αίνο είναι κατηγορηματικές και σαφείς. Το γεγονός αυτό και μόνο αποδεικνύει τη σπουδαιότητα του. Θα λέγαμε ότι η παρουσία του βουνού “στοιχειώνει” στην κυριολεξία την τύχη του νησιού και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάζει τη ζωή των κατοίκων του μέσα στους αιώνες. Οι αρχαίοι συγγραφείς παραδίνουν σε μας τον Αίνο σαν βουνό ιστορικό και ιερό, περιβλημένο με την αίγλη του μυστηρίου και της Θεότητας. Ο συσχετισμός του με διάφορους μύθους, θρησκευτικά ή ιστορικά γεγονότα και ο ρόλος του στην οικονομική και πολιτική εξέλιξη του νησιού τον τοποθετούν σαν το κεντρικό σημείο αναφοράς όλης της ιστορίας της Κεφαλονιάς από τα μυθικά χρόνια μέχρι σήμερα».
- Και παρακάτω… “Οι ιστορικές περιπέτειες της Κεφαλονιάς μέσα στους αιώνες έχουν αφήσει τα χνάρια τους στον Αίνο. Ήταν ο κεντρικός ιστός, πάνω και γύρω από τον οποίο η Ιστορία ύφανε τα γεγονότα…Η Ιστορία της Κεφαλονιάς είναι δεμένη με το βουνό της. Δε θα αποτελούσε καθόλου υπερβολή το συμπέρασμα ότι ο Αίνος έγραψε την εποποιία της Κεφαλονιάς μέσα στους Αιώνες!”.
Εξάλλου, στην έκδοση του ΥΠΕΧΩΔΕ “Αίνος, Προστασία και Ανάδειξη του Εθνικού Δρυμού” (2001) ο Η. ΜΠΕΡΙΑΤΟΣ σημειώνει στα προλεγόμενά του: “O Αίνος δεν είναι μόνο το μεγάλο βουνό της Κεφαλονιάς, είναι κι ένα σύμβολο κι ένας μύθος. Είναι ακόμη ένας τόπος διπλά ιερός: χώρος αρχαίας λατρείας, αλλά και μεγαλοπρεπής ναός της φύσης. Είναι το μοναδικό νησιωτικό βουνό της Ελλάδας με δάσος από έλατα. Νησί, βουνό, ελατόδασος, τρία στοιχεία απόλυτα συνυφασμένα μεταξύ τους στη γεωλογική και ιστορική πορεία του. Αυτή ακριβώς η μοναδικότητα της φυσιογνωμίας του Αίνου δικαιολογεί και εξηγεί το ενδιαφέρον και τη φροντίδα όλων όσων ευαισθητοποιούνται για το μέλλον του Μεγάλου Βουνού και της νησιωτικής φύσης γενικότερα”.
Στα μικρά αυτά αποσπάσματα συνοψίζονται οι ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ λόγοι για τους οποίους ο Αίνος έγινε ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ
Ο Αίνος, στα αρχαία χρόνια, οριοθετούσε φυσικά τις τρεις από τις τέσσερις αρχαίες αυτόνομες πολιτείες της Κεφαλονιάς. Η δυτική πλευρά του υψωνόταν πάνω από την Κράνη, ενώ στο βορινό μέρος του ξεδιπλώνονταν τα τείχη της Σάμης, νοτιοανατολικά η κοιλάδα του Αράκλη μαζί με τη γύρω ορεινή περιοχή αποτελούσαν την πολιτεία των Πρόννων. Τα καταπράσινα πυκνά δάση σκέπαζαν όλο το βουνό και απλώνονταν μέχρι κάτω χαμηλά. Αποτελούσαν δε πηγή πλούτου για το νησί. Απόδειξη το νόμισμα της πόλης των Πρόννων που απεικόνιζε από τη μια μεριά κώνο ελάτου, ενώ στην άλλη κυριαρχούσε η μορφή του Αινήσιου Δία, που το όνομά του το πήρε από το δασοσκεπές βουνό. Οι Ενετοί κατακτητές της νήσου ονόμαζαν τον Αίνο, επίσης “Monte Nero”, δηλαδή Μαυροβούνι, αλλά και Ελατοβούνι.
Από τα αρχαία χρόνια ήταν γνωστές οι ιδιαιτερότητες του κεφαλλονίτικου Έλατου, το οποίο είναι σκληρό και έχει μεγάλη αντοχή γι’ αυτό και εχρησιμοποιείτο στην ναυπηγική. Οι Βενετοί χρησιμοποιούσαν τη ξυλεία, όχι μόνο για να καλύπτουν τις ανάγκες τους στο νησί, αλλά έκαναν εξαγωγή μεγάλων ποσοτήτων Ελάτης. Εκτιμώντας δε τα οφέλη του δάσους προσπάθησαν να το διαφυλάξουν και θέσπισαν νόμους απαγορεύοντας την άτακτη υλοτομία και την βόσκηση και τοποθέτησαν δύναμη φρούρησης, ιδρύοντας αποικία 200 υλοτόμων και ξυλουργών, στα Βαλσαμάτα, πιθανόν τα πρώτα χρόνια της ενετικής κατοχής, γνωστών ως “μαραγκώνοι” για να καλύπτουν τις ανάγκες του στόλου και των φρουρίων.
Τo Ελατοδάσος τότε είχε 14 km μήκος και 5 km πλάτος, το 1590, η πρώτη μεγάλη πυρκαγιά, αφανίζει τα 2/3 του και από τις αλλεπάλληλες φωτιές που ακολούθησαν το 1730, 1760 μέχρι και το 1793 που η πύρινη κόλαση κατέτρεψε το μισό του υπολειπόμενου δάσους. Λαμβάνονται νέα μέτρα προστασίας. Μισό μίλι έξω από καθορισμένα πια όρια απαγορεύτηκε κάθε καλλιέργεια και βοσκή. Όμως τα όρια εξαφανίστηκαν. Καλλιεργείται εντατικά το νοτιότερο μέρος του δάσους και ιδρύεται το μοναστήρι της Πηγής που γίνεται καταφύγιο ατόμων που εκμεταλλεύονται το Ελατοδάσος. Kατά τους χρόνους της Αγγλοκρατίας, τα δάση του Αίνου αποτελούσαν μέρος της δημόσιας περιουσίας της νήσου Κεφαλληνίας, η οποία τελούσε υπό άμεση διοίκηση και διαχείριση της τοπικής Κυβέρνησης. Η χαλαρή διοίκηση και προστασία της περιουσίας είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή των δασών αυτών από τις πυρκαγιές, τις λαθροϋλοτομίες, τις εκχερσώσεις και την αιγοβοσκή.
Κάτω από τον κίνδυνο εξαφανισμού των δασών, η τοπική κυβέρνηση συνέταξε και ψήφισε το έτος 1830 κανονισμό δασών, με τον οποίο λαμβανόταν αυστηρά μέτρα προστασίας και οροσήμανσης. Επειδή, όμως ο κανονισμός αυτός δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, η τοπική κυβέρνηση συνέταξε και ψήφισε το έτος 1862 αυστηρότερο κανονισμό, που ονομάσθηκε “Αγρονομικός” και με τον οποίο ελύνοντο καλύτερα τα θέματα ιδιοκτησίας και δινόταν μεγαλύτερη προστασία στα δάση αυτά.
Με το νόμο ΨΙ/1878 η διοίκηση και διαχείριση των δασών περιήλθε στο, συσταθέν με τον ίδιο Νόμο, Αδελφάτο Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Κεφαλληνίας. Επιπλέον η διαχείριση των δασών του Αίνου καθορίστηκε αργότερα λεπτομερέστερα με νέο νόμο.
Το προαναφερθέν Αδελφάτον διαχειρίσθηκε ως ιδιόκτητα τα δάση του Αίνου μέχρι το έτος 1939. Μετά δια του Α.Ν. 1791/1939 ανατέθηκε η εκμετάλλευση (διαχείριση και διοίκηση) αυτών, στο όνομα του δασοκτήμονος (Αδελφάτου), στο Ταμείο Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Δασών, με αρμόδιο τον Δασάρχη Κεφαλληνίας με έδρα το Αργοστόλι.
Μετά από τη δημοσίευση του Α.Ν. 1791/1939 επακολούθησε ως γνωστό η 10ετης περίοδος του εμφυλίου πολέμου, με όλες τις γνωστές δυσμενής συνέπειες στην προστασία και διαφύλαξη του Αίνου. Τέλος το 1968, ο Εθνικός Δρυμός αγοράσθηκε από το Αδελφάτο των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Κεφαλληνίας, από το Ελληνικό Δημόσιο αντί του τιμήματος των 3.500.000 δρχ.
Έκτοτε και δια του Β.Δ. 776/19.11.1962 ολόκληρο το δάσος του Αίνου χαρακτηρίζεται ως Εθνικός Δρυμός και διέπεται από θεσμικό καθεστώς που καθορίζεται υπό των Α.Ν. 856/1937 και Ν.Δ. 996/1971.
Το πιο πρόσφατο διαχειριστικό σχέδιο του Δρυμού υλοποιήθηκε το έτος 1996 από τους δασολόγους Βασίλειο Μιχαλέ και Ελένη Γαρτσώνη με τίτλο: «Γενικό διαχειριστικό σχέδιο Εθνικού Δρυμού Αίνου (Master Plan)» με Διευθυντή Δασών το κ. Ανδρέα Παπασαλούρο. Στο διαχειριστικό αυτό σχέδιο αναφέρονται τα εξής: «Με την έκδοση του Β.Δ. 776/62 ολόκληρο το σύμπλεγμα των δασών του Αίνου χαρακτηρίστηκε ως Εθνικός Δρυμός και καθορίστηκαν τα όρια του πυρήνα. Στην τότε οριοθέτηση δεν συμπεριλήφθηκε τμήμα του όρους Ρουδίου, στα νότια αυτού, που περιλαμβάνει δασοσκεπή έκταση από ελάτη, έκτασης 315 στρ.». Στο διαχειριστικό σχέδιο προτάθηκε λοιπόν η επέκταση του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού από 28.620 στρ. σε 28.935 στρ. Επίσης στο σχέδιο καθορίστηκε σαν περιφερειακή ζώνη του Δρυμού οι επαρχίες Κραναίας και Σάμης έκτασης 47.230 στρ. Μετά τον καθορισμό των νέων ορίων του πυρήνα και της περιφερειακής ζώνης η έκταση και των δύο ανέρχεται σε 76.165 στρ. Η επέκταση του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού δεν έχει ακόμη θεσπιστεί νομικά. Δεν έχει, επίσης, μέχρι σήμερα υπογραφή καμία ΚΥΑ ή Π.Δ. για τον Εθνικό Δρυμό Αίνου.
Με τον Νόμο 3044/2002 (ΦΕΚ 197/27.8.2002) ιδρύονται οι 25 πρώτοι ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ. Το 2003 (ΦΕΚ 126/7.2.2003) ορίζεται το πρώτο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου. – Λειτούργησε μόνο μέχρι τον Μάρτιο του 2004. Μερικά από τα μέλη του τότε Δ.Σ. ευρίσκονται σε αυτό ακόμη και σήμερα, όπως η κ. Κατσούνη, η κ. Λάγιου και η πρόεδρος του Φορέα Ομοτ. καθηγήτρια κ. Καμάρη, αλλά και ο κ. Κουρής και ο κ. Ματιάτος. Το 2006 (ΦΕΚ 775Β/28.6.2006) ορίζεται το δεύτερο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, στο οποίο ορίζεται Πρόεδρος η κ. Καμάρη. Το 2009 (ΦΕΚ 538/29.12.2009) ορίζεται το τρίτο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, το οποίο με 3 μικρές τροποποιήσεις (κυρίως λόγω Καλλικράτη) ισχύει έως και σήμερα.
Το οδικό δίκτυο του Όρους Ρούδι απαρτίζεται από τους εξής δρόμους:
1. Από ένα δρόμο με χωμάτινο κατάστρωμα μήκους 10,2 km ο οποίος διασχίζει το τμήμα αυτό του Δρυμού και έχει αφετηρία τον επαρχιακό δρόμο Αργοστολίου – Σάμης και τέρμα τη θέση “Άγιο Ελευθέριο”.
2. Δρόμο με χωμάτινο κατάστρωμα μήκους 9,4 km ο οποίος διασχίζει το βόρειο τμήμα του Ρουδίου και έχει αφετηρία τον εθνικό δρόμο Αργοστολίου – Σάμης και τη θέση “Αγραπιδιές”, διέρχεται από τη θέση “Γρούσπα” και καταλήγει στη θέση “Τσάκου – Στέρνα” στον Εθνικό Δρυμό.
Το οδικό δίκτυο του Όρους Αίνος (Μεγάλο Βουνό) απαρτίζεται από τους εξής δρόμους:
1. Το δρόμο σύνδεσης του Δρυμού που έχει αφετηρία το σημείο στη θέση “Αλωνάκι” της επαρχιακής οδού Αργοστολίου – Σάμης και ο οποίος ανέρχεται επί των Ν-ΝΔ πλαγιών του Όρους Ρούδι, διέρχεται από τον αυχένα του Αγίου Ελευθερίου και στην συνέχεια πλησίον των εγκαταστάσεων του Κεφαλληνιακού Ιδρύματος Ερευνών “ΕΥΔΟΞΟΣ” και καταλήγει στην είσοδο του Δρυμού. Ο δρόμος αυτός έχει μήκος 6,8 km και είναι ασφαλτοστρωμένος.
2. Από το δρόμο “Έζα” (Είσοδος του Δρυμού) – “Χιονίστρα”. Ο δρόμος αυτός ξεκινάει από το τέλος του δρόμου σύνδεσης (είσοδος Δρυμού), ανέρχεται με ελιγμούς μέχρι την κορυφή “Βούνος” και στην συνέχεια επί των Β-ΒΑ πλαγιών καταλήγει στην κορυφή “Χιονίστρα”. Έχει μήκος 6,5 km και κατασκευάστηκε για να εξυπηρετήσει τις εγκαταστάσεις αναμετάδοσης τηλεοπτικών προγραμμάτων και κεραιών κινητής τηλεφωνίας, που βρίσκονται στην κορυφή “Χιονίστρα”. Το κατάστρωμα του είναι ασφαλτικό.
3. Από το δασικό δρόμο “Χιονίστρα” – “Διασταύρωση Αργινίων”. Ο δρόμος αυτός έχει μήκος 5,5 km και συνδέει τη θέση “Χιονίστρα” (προηγούμενο δρόμο) με τον ομοίως δασικό δρόμο “Χωριό Αργίνια” – “Μουρτζιές” (Φτέρη), έχει δε χωμάτινο κατάστρωμα.
4. Από το δασικό δρόμο “Μουρτζιές” (Φτέρη) – “Χωριό Αργίνια”. Ο δρόμος αυτός έχει μήκος 6,5 km και έχει χωμάτινο κατάστρωμα.
5. Από το δασικό δρόμο “Κόντρα Αλώνια” – “Μουρτζιές” (Φτέρη). Έχει μήκος 11,2 km και ξεκινάει από το δρόμο “Διγαλέτο” – “Άγιο Ελευθέριο” και σε σημείο 6 km από το χωριό “Διγαλέτο” (Κόντρα Αλώνια). Από τη θέση “Λεύκα” μέχρι και του τέρματός του, ακολουθεί τις παρυφές του δάσους παράλληλα με την περίφραξη επί των Β-ΒΑ πλαγιών του Αίνου. Το κατάστρωμά του είναι χωμάτινο και έχουν κατασκευαστεί και τεχνικά έργα.
6. Δασικό δρόμος “Ζωοδόχος Πηγή” (Ξενόπουλο) – “Ρέμα Μελανίτσα”, μήκους 5,2 km. Ο οποίος συνδέεται με το δασικό δρόμο “Κοντρα Αλώνια” -”Μουρτζιές” στη θέση “Μελανίτσα”. Το κατάστρωμα είναι χωμάτινο.
7. Από το δασικό δρόμο “Ζωοδόχο Πηγή” (Αργινίων) – “Χαλεπίδι” περιφερειακά του Δρυμού, στο νότιο τμήμα μήκους 7,4 km με χωμάτινο κατάστρωμα.
8. Από το δασικό δρόμο “Χαλεπίδι” – “Ύψωμα Αριάς” μήκους 3,3 km, ο οποίος βρίσκεται στα νότια του Δρυμού με χωμάτινο κατάστρωμα και οδηγεί σε αδιέξοδο.
9. Από το δασικό δρόμο “Κόκκινος βράχος” – “Χαλεπίδι”, μήκους 2,8 km, ο οποίος βρίσκεται στα νότια του Δρυμού και συνδέει τους δασικούς δρόμους “Ζωοδόχος Πηγή” (Αργινίων) – “Χαλεπίδι” και “Φαγιά” – “Ατσουπάδες”.
10. Από το δασικό δρόμο “Φαγιά” – “Ατσουπάδες” μήκους 8,4 km ο οποίος συνδέει το δασικό δρόμο “Χαλεπίδι” – “Κόκκινος βράχος” με τον κοινοτικό δρόμο “Επανοχώρι” – “Φαγιά” – “Βλαχάτα” με χωμάτινο κατάστρωμα.
11. Από το κοινοτικό δρόμο “Επανοχώρι” – “Φαγιά” – “Βλαχάτα”, μήκους 7,0 km ο οποίος συνδέεται με το δρόμο “Ατσουπάδες” – “Φαγιά” με χωμάτινο κατάστρωμα.
12. Από το κοινοτικό δρόμο “Αλωνάκι” – “Επανοχωρίου” μήκους 4,6 km που συνδέεται με το δρόμο “Επανοχώρι” – “Φαγιά” – “Βλαχάτα” με χωμάτινο κατάστρωμα.
13. Από το κοινοτικό δρόμο “Διγαλέτο” – “Άγιος Ελευθέριος”. Ο δρόμος αυτός έχει μήκος 7,0 km με αφετηρία τον οικισμό του Διγαλέτου και τέρμα τον αυχένα Αγ. Ελευθερίου, με ασφάλτινο οδόστρωμα.
14. Από τον αγροτοδασικό δρόμο “Ζωοδόχο Πηγή” (Ξενόπουλο) – “Καπανδρίτι” μήκους 2,3 km με αφετηρία τον κοινοτικό δρόμο “Ξενόπουλο” -”Καπανδρίτι” και τέρμα τη θέση “Ζωοδόχο Πηγή”, όπου και συνδέεται με το δασικό δρόμο “Ζωοδοχος Πηγή” – “Ξενόπουλο” – “Ρέμα Μελανίτσας” με ασφάλτινο οδόστρωμα.
Το συνολικό μήκος του οδικού δικτύου του Εθνικού Δρυμού, σύμφωνα με τα παραπάνω είναι: 104 km. Το ασφαλτοστρωμένο τμήμα του οδικού δικτύου είναι σε άριστή κατάσταση. Αντίθετα, για την οδήγηση στους χωματόδρομους συνίσταται η χρήση ειδικών οχημάτων τύπου 4×4. Για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την κατάσταση του δικτύου, οι επισκέπτες μπορούν να απευθύνονται στο προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης που βρίσκεται καθημερινά στο Δρυμό.
Στη συνέχεια παρατίθεται χάρτης με το οδικό δίκτυο του Εθνικού Δρυμού πάνω στον οποίο με αρίθμηση (μπλέ χρώμα) απεικονίζονται όλοι οι παραπάνω δασικοί δρόμοι του Εθνικού Δρυμού:
